Canción: Salí de La Habana

Ciudad de La Habana
Hace días trabajamos con el alumnado de 3º de Primaria la canción popular "Salí de La Habana", una canción que se podría calificar como "canción sin fin". ¿Qué queremos decir con ello? Existen canciones y juegos populares infantiles que nunca acaban, conocidos también como los "cuentos de nunca acabar", ya que podemos repetir la letra constantemente sin que haya un final concreto. Os dejo primero la letra de la canción para que veáis de que hablamos:


Salí de La Habana

Salí de La Habana un día,
camino de Santander,
y en el camino encontré
un papel que así decía:
Salí de La Habana un día,
camino de Santander,
y en el camino encontré 
un papel que así decía...

Como podéis observar, se repite constantemente la estrofa, diciendo siempre el mismo mensaje en bucle...¡no tiene fin!
Es importante referir que esta canción no solo es popular en los juegos infantiles de nuestro país, sino que también existen referencias en otros países latinoamericanos. De hecho es muy probable que dicha canción se inventara e hiciera popular en alguno de esos países y que, con el tiempo, llegara hasta nuestras ciudades y pueblos. ¿No os parece curioso? Navegando por Internet, he encontrado alguna variante de la canción, con una letra que dice así:

Salí de La Habana un día,
camino de San José,
y en el suelo me encontré
un papel que así decía...

Es decir, si observamos, cambia la ciudad de destino (San José por Santander). E incluso hay otras versiones donde dicha ciudad es Santa Fe. Por tanto cambia la ciudad según el país o área donde la encontremos.
Esta canción tiene muchas posibilidades para trabajarla en clase. El hecho de ser una canción sin fin ya es algo que les parecerá divertido y lúdico. Con ella, además de desarrollar la formación vocal a la hora de cantarla, podemos hacer juegos de manos, percusión corporal o con objetos cotidianos, cambiar la letra... Además con ella aprendemos conceptos de forma (pregunta-respuesta; A-B...) Incluso podemos ubicar y conocer otras ciudades: La Habana, capital de Cuba; Santander, ciudad de Cantabria en España; San José, capital de Costa Rica; Santa Fe, ciudad de Argentina... Por tanto, infinidad de actividades con una simple estrofa musical. 
Os dejo la partitura para que podáis interpretarla:


Además os dejo audios diferentes de dicha canción:

Canción con letra:


Base Rítmica:


Diferente versión (letra y ritmo):

O LUME NOVO

Seguimos traballando cos poemas de Manuel María publicados no libro "Os soños na gaiola".

"O lume novo" lévanos a unha festa ancestral, a noite de San Xoán, que coincide co solsticio de verán.

Esta festa é unha das máis populares en Galicia e leva asociados unha serie de rituais de caracter máxico ou supersticioso. Un deles son as fogueiras ou cacharelas que se prenden na tarde-noite do día 23 e arden mentres que os veciños comen, beben, cantan e bailan ó redor delas ou ben as saltan para quitar o meigallo.

Tamén existía o costume de afumar o gando na noite de San Xoán para protexelo do meigallo. Para iso fan andar ó gando ó redor ou entre as fogueiras para que lles dea ben o fume, ou ben cando so queda o borrallo fan que o gando o pise.

Manuel María neste poema recolle estes ritos. Aquí vos deixo a letra e se clicades na fogueira podedes escoitar a canción.


Hoxe é o lume novo,
noite de San Xoán.
As ledas fogueiras
acesas están! (BIS) (ESTRIBILLO)

Que gusto, rapaces,
saltar as fogueiras,
dar brincos, rebrincos
e pinchacarneiras!

        ESTRIBILLO

Que gusto, rapaces,
correr e saltar,
dar brincos e pulos,
volver a brincar.

        ESTRIBILLO

Que gusto, que ben
saltar as fogueiras
coas chamas subindo,
medrando lixeiras. 

        ESTRIBILLO

Á mañá, o borrallo
terase apagado.
E sobre el despacio,
pasará o gado!

        ESTRIBILLO

Pasará o gado
tripando o borrallo
para que non o pille
o mal do meigallo!

        ESTRIBILLO