Abenduak 8: Jim Morrison

jim morrison

Jim Morrison, idazle, poeta eta abeslari estatubatuarra, Melbournen jaio zan 1943ko abenduaren 8an, eta Parisen hil zan 1971ko uztailaren 3an, hogeita zortzi urtegaz.

The Doors taldeko abeslaria izan zan.

Txikitatik hasi zan poesia idazten eta, horietako lan batzuk, abesti izan ziran etorkizunean. 19 urte ebazalarik, Floridako unibertsitatean ikasi eban eta gero zine ikasketak egin ebazan Los Angeleseko UCLA-n.

Koefiziente intelektual handikoa (149) eta irakurle amorratua, Nietzsche, Huxley, Kerouac, Baudelaire edo Rimbaud-en obratan murgildu zan.

Bere etxeko baineran hilda aurkitu eben eta ez zan autopsiarik egin.

 


Abenduak 7: Pietro Mascagni

Mascagni

Pietro Mascagni, musikari italiarra, Livornon jaio zan 1863ko abenduaren 7an, eta Erroman hil zan 1945eko abuztuaren 2an.

Bere lan ospetsuena “Cavalleria rusticana”  opera da. Hile bitan idatzi eban, Giovanni Verga idazle italiarraren liburuan oinarrituz. Opera hau opera italiarran emoten dan “verismo” izeneko estiloaren adierazle da, non emozio-egoerak eragindako pertsonaien portaera bortitza nabarmentzen da. Erroman estreinatu zan 1890. urtean.

Hamazazpi opera idatzi ebazan, baina gaur egun “Cavalleria rusticana” eta “L’amico Fritz” baino ez dira interpretatzen.

Erromako Plaza hotelan hil zan, txirotasun osoan.


Abenduak 6: Joseph Lamb

Joseph Lamb

Joseph Lamb, pianojole eta konpositore estatubatuarra, New Jerseyen jaio zan 1887ko abenduaren 6an eta 1960ko irailaren 3an hil zan.

Ragtime estiloa landu eban, musika forma barriak sortuz. Bere lanetan sendotasun armonikoa da nabari, hala ere kromatismoak ere agertzen dira, konpositore erromantikoen musika gogoratuz.

“Big Three” taldeko kide zuri bakarra izan zan.

Scott Joplin musikoaren mireslea, hainbat rag konposatu ebazan.

Bihotzekoak jota hirurogeita hamahiru urtegaz hil zan.


Abenduak 5: W.A. Mozart

Mozart

Egilea: Mikel Zautua

Wolfgang Amadeus Mozart (Salzburgo, 1756ko urtarrilaren 27a, Viena, 1791ko abenduaren 5a) aro klasikoko  konpositore austriar handia izan zen.

600 obra baino gehiago konposatu zituen; bere obra batzuk historiako hoberenetakoak direla ere esaten da: opera, musika sakratua, ganbera-musika, orkestrarakoa…. etab. Musika klasikoko konpositorerik ezagunena da.

Bost urte zituela musika idazten eta jotzen zuen. 1762. urtean, Leopold Mozartek, Wolfgang eta Maria Anna seme-alabek musikarako zuten gaitasun harrigarria ikusirik, Europatik zehar eraman zituen kontzertuak eskaintzera. Garai hartan Salzburgoko Colloredo artzapepizkuarekin zituen harreman txarren ondorioz, Mozart eta bere ama Parisa joan ziren. Ama hil zitzaionean Salzburgora itzuli zen. Aldi hartan idatzi zituen Mozartek lehen lan nagusiak.

1781. urtean Vienan hasi zen bizitzen eta opera zuzendaria zen Antonio Salierirekin lehen gatazkak izan zituen. Constanze Weberekin ezkondu zen eta Jose II.a enperadorearen gorteko musikagile postua eman zioten. Bizitzako azken hamar urteetan idatzi zituen lanik bikainenetako batzuk. 1791. urteko udan, Requiem bat idazteko enkargua jaso zuenean, oso gaixo zegoen. Urte hartako abenduan hil zen, hartutako lana bukatu gabe, eta ezagutzen ez den lekuan lurperatu zuten.


Abenduak 4: Xabier Lete

xabier leteXabier Lete, kantautore euskalduna, Oiartzunen jaio zan 1944ko apirilaren 5ean, eta Donostian hil zan 2010eko abenduaren 4ean.

1965ean “Ez dok hamairu” taldeko sorreran parte hartu eban, Benito Lertxundi, Mikel Laboa, Lourdes Iriondo, Jose Anton Artze eta Jose Angel Irigaray artistekaz batera.

Taldea desagertzean, bere emaztea zan Lourdes Iriondogaz abesteari ekin eutson.

1968an bere lehen poema liburua kaleratu eban, 1974an bigarrena eta 1992an hirugarrena.

2009an Euskadiko Literatura saria irabazi eban, Egunsentiaren esku izoztuak lanagaz.

Hainbat diska argitaratu ebazan bere ibilbide musikalean. Bere kantu ospetsuenetarikoen artean “Xalbadorren heriotzean”, “Habanera”, “Nafarroa, harragoa”, “Kontrapas”, “Izarren hautsa”, eta beste asko aipatu daikeguz.